کالیبراسیون یکی از زیر مجموعه‌های علم اندازه‌شناسی به حساب می‌آید و با اندازه‌گیری و اندازه در ارتباط است. از دیدگاه واژه‌شناسی Calibration واژه انگلیسی آن است و در واژه‌نامه بین‌المللی ISO/IEC Guide 99: 2007 تعریف آن آمده است. این واژه‌نامه با مشارکت و همکاری دفتر بین‌المللی اوزان و مقیاس‌ها، کمیسیون بین‌المللی الکتروتکنیک، فدراسیون بین‌المللی شیمی بالینی و آزمایشگاه پزشکی، سازمان بین‌المللی استانداردسازی، اتحادیه بین‌المللی شیمی محض و کاربردی، اتحادیه بین‌المللی فیزیک محض و کاربردی، سازمان بین‌المللی اندازه‌شناسی قانونی و اتحادیه بین‌المللی تایید صلاحیت آزمایشگاه آخرین بار در سال 2007 میلادی تجدید نظر و منتشر شده است. در واژه‌نامه ملی ISIRI4723 که بر اساس واژه‌نامه فوق و در سال 1390 خورشیدی تجدید نظر و منتشر شده است، برای واژه Calibration معادل فارسی از ریشه فرانسه آن یعنی "کالیبراسیون" انتخاب شده است.

پیشینه تاسیس و راه‌اندازی مرکز اندازه‌شناسی ایران در موسسه استاندارد به سال 1354 خورشیدی باز می‌گردد. در تیرماه سال 1354 مرکز اندازه‌شناسی ایران به طور رسمی و با حضور وزیر صنایع و معادن وقت افتتاح شد و در ابتدا شامل شش آزمایشگاه بود. آزمایشگاه‌ها شامل آزمایشگاه اوزان، دما، برق، زمان، فرکانس و فتومتری بود. همچنین نظام کالیبراسیون از پیش از انقلاب در صنایع هوایی ایران و صنایع دفاع توسط کارشناسان آمریکایی مستقر و مورد استفاده بود. تا پایان دفاع هشت ساله ملت ایران، در سایر صنایع فعالیت جدی در زمینه استقرار و بهره‌گیری از نظام کالیبراسیون مشاهده نمی‌شود. برخی از صنایع مادر که ماشین‌آلات، خطوط تولید و یا دانش فنی توسط طرف خارجی تامین شده بود؛ به عنوان بخشی از سازمان مستقر شده، نظام کالیبراسیون به بهره‌بردار واگذار و مورد استفاده قرار می‌گرفت. در این فاصله زمانی دانش و فرهنگ اندازه‌شناسی و کالیبراسیون محدود بود و بطور جزیره‌ای در صنایع مذکور حضور داشت و به همین دلیل پویایی نداشت و در مواردی حتی به صورت موقت کنار گذاشته شد.

از اواخر دهه 60 خورشیدی و همراه با آغاز دوران سازندگی پس از جنگ به تدریج و با ورود نظام مدیریت کیفیت مبتنی بر ISO9001 صنعت عمومی کشور با کالیبراسیون، که یکی از الزامات این استانداردها هستند، آشنا شد و این پنجره‌ای بود که صنایع در ایران رو به کالیبراسیون گشودند. نکته تلخ داستان اینجاست! کالیبراسیون به خاطر پیشرفت دانش بومی و نیاز صنعت خودساخته ما و برای پاسخ به نیاز توسعه‌ای صنایع ما بکار گرفته نشد، بلکه در کنار، همراه و به عنوان یک الزام و اجبار برای صنایعی که بدنبال کسب اعتبار و گسترش سهم بازار با استفاده از گواهی‌نامه‌های استانداردهای سری ISO9000 بودند به صنعت تحمیل شد! )تصویر شماره ISO به صورت مات و بک گراند( البته پس از چندی نخبگان صنعت و مدیران هوشمند به سرعت به علت قرار گرفتن الزام کالیبراسیون در لیست الزامات استانداردهای کیفیت محور پی بردند و از مزایای آن برای تقویت تحقیق و توسعه و ارتقای کیفیت محصولات و خدمات و افزایش بهره‌وری و پیشگیری از اتلاف منابع حداکثر بهره را بردند.
ادامه مطلب...